عمل بیماری فیشر مقعدی چگونه انجام می شود؟

در اثر آسیب های وارده به پوشش داخلی مقعد، یا در اثر بعضی از بیماری‌ها، پارگی کوچکی در این محل ایجاد می‌شود که به آن فیشر یا شقاق مقعدی گفته می‌شود. فیشر مقعدی همراه با درد و خونریزی است و در صورتی که به موقع درمان نشود به فرم مزمن در می‌آید. برای درمان فیشر از روش های غیر جراحی و جراحی استفاده می‌شود که موضوع بحث این مقاله است.

عمل فیشر مقعدی (Anal fissure)

به بریدگی یا پارگی کوچکی که در پوشش داخلی مقعد (آنودرم) ایجاد می‌شود و به سمت بالا در کانال مقعد گسترش می‌یابد، فیشر یا شقاق مقعدی گفته می‌شود. آنودرم فاقد مو، غدد عرق یا غدد چربی است، اما وجود تعداد زیاد اعصاب حسی آن را نسبت به درد و لمس حساس می‌کند.

به همین دلیل، بارزترین نشانه فیشر مقعدی درد، بخصوص هنگام عمل دفع است که تا مدتی پس از آن نیز ادامه می‌یابد.

فیشر مقعدی بسیار شایع است و 6 تا 15 درصد مراجعات بیماران به جراح کولورکتال را به خود اختصاص می‌دهد.

این عارضه زنان و مردان سنین مختلف را به یکسان درگیر می‌کند و شایع‌ترین علت خونریزی مقعدی در دوران نوزادی است.

درمان فیشر در اغلب موارد توسط روش‌های غیر جراحی صورت می‌گیرد و در صورت بی‌نتیجه بودن این روش‌ها، پزشک ممکن است روش جراحی را پیشنهاد کند.

محل تشکیل فیشر در مقعد یا کانال مقعدی است و به آن فیشر آنورکتال (ANORECTAL FISSURE) نیز گفته می‌شود

علائم و نشانه های فیشر مقعدی

علامت اصلی فیشر مقعدی احساس دردی است که در حین عمل دفع بیشتر می‌شود.

این درد پس از دفع نیز ادامه می‌یابد و معمولاً در فاصله بین دو عمل دفع فروکش می‌کند.

شدت درد ممکن است به حدی باشد که باعث احتراز بیمار از عمل دفع شود و در نتیجه، یبوست را تشدید کند.

یبوست منجر به بزرگتر و سخت تر شدن مدفوع می شود که به نوبه خود آسیب وارده بر کانال مقعد را بیشتر و شکاف را بدتر می‌کند.

علائم دیگری که ممکن است وجود داشته باشد، شامل مقدار کمی خونریزی، خارش داخلی، و ترشحات بدبو به دلیل تخلیه چرک از شکاف است.

همچنین، فیشر می‌تواند باعث ایجاد ناراحتی در هنگام دفع ادرار (سوزش ادرار)، تکرر ادرار یا عدم توانایی در دفع ادرار شود.

علت فیشر مقعدی

دلیل اصلی فیشر مقعدی ضربه وارده به مقعد و کانال مقعد است.

این ضربه معمولا در هنگام عبور مدفوع سفت و حجیم، یا دوره های مکرر اسهال ایجاد می‌شود.

بعلاوه، ورود دماسنج مقعدی، لوله انما (تنقیه)، آندوسکوپ یا پروب سونوگرافی و زایمان طبیعی نیز می‌تواند باعث آسیب و ایجاد شکاف در ناحیه مقعد شود.

سایر دلایل ایجاد شکاف مقعدی عبارتند از:

• بیماری‌هایی نظیر سرطان مقعد، بیماری کرون، سرطان خون و همچنین بعضی از بیماری‌های عفونی شامل سل، عفونت‌های ویروسی (سیتومگالوویروس یا تبخال)، سیفلیس، سوزاک، کلامیدیا، و ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV)
• سفتی و اسپاسم عضلات اطراف کانال مقعدی، این سفتی که بیشتر در عضله غیر ارادی اسفنکتر داخلی ایجاد می‌شود فشار داخل کانال مقعد را به طور غیر طبیعی زیاد می‌کند که به نوبه خود در هنگام عمل دفع لبه های شکاف را از هم جدا کرده، از بهبود آن جلوگیری می‌کند.
• خونرسانی ضعیف به مقعد و کانال مقعدی نیز در بهبود ضعیف شقاق مقعدی نقش دارد. در 85٪ افراد مبتلا جریان خون در قسمتی که فیشر بیشتر در آنجا اتفاق می‌افتد، کمتر از سایر قسمت هاست.

اصلی ترین علامت فیشر درد ناحیه مقعد مخصوصا در حین و پس از عمل دفع است.

تشخیص فیشر مقعدی

تشخیص فیشر مقعدی معمولا توسط پزشک با گرفتن تاریخچه دقیق بیماری و معاینه مقعد صورت می‌گیرد. شقاق حاد مقعدی مانند یک پارگی خطی به نظر می‌رسد. در صورت وجود خونریزی، برای رد کردن بیماری‌های جدی تر، از ارزیابی سیگموئیدوسکوپی، آندوسکوپی، یا اشعه ایکس استفاده می‌شود. در بیماران بالاتر از 50 سال و دارای سابقه خانوادگی سرطان روده بزرگ کولونوسکوپی توصیه می‌شود.

بهبود فیشر مقعدی

هدف از  بهبود فیشر مقعدی شکستن چرخه اسپاسم اسفنکتر مقعدی و پارگی مکرر آنودرم است. درمان فیشر در مرحله اول به روش های غیر جراحی صورت می‌گیرد و در صورت موثر نبودن این روش‌ها ممکن است پزشک درمان فیشر به روش جراحی را پیشنهاد کند.

درمان فیشر مقعدی به روش غیر جراحی

عمل فیشر به روش غیر جراحی شامل درمان‌های محافظه کارانه خانگی، استفاده از داروها و تزریق بوتاکس است.

با این روش ها 80 تا 90 درصد موارد حاد بیماری درمان می‌شود.

درمان فیشر مزمن سخت‌تر است و فقط 40 درصد موارد آن با روش‌های غیر جراحی بطور موفقیت خوب می‌شوند.

درمان فیشر به روش غیر جراحی شامل موارد زیر است:

بهبود فیشر با تغییراتی در  رژیم غذایی

هدف از ایجاد تغییر در رژیم غذایی پیشگیری از یبوست از طریق حجیم، منظم و نرم کردن مدفوع و نهایتا کمک به شل کردن فشار مقعدی و بهبود شقاق است.

برای این منظور رعایت توصیه های زیر الزامی است:

• استفاده از رژیم غذایی پر فیبر شامل میوه جات و سبزیجات، غلات کامل، حبوبات
• افزایش مصرف مایعات، در کنار مصرف آب و مایعات، استفاده از غذاهای پر آب نیز مفید است
• پرهیز از غذاهایی که ممکن است خوب هضم نشوند (مانند آجیل، پاپ کورن، چیپس ذرت)
• استفاده از نرم کننده های مدفوع شامل پسیلیوم یا متیل سلولز

درمان فیشر مقعدی با حمام سیتز

حمام سیتز (Sitz bath) عبارت از نشستن در یک وان یا طشت آب گرم است به نحوی که فقط قسمت نشیمنگاه فرد درون آب باشد.

حمام سیتز به ویژه پس از عمل دفع، باعث شل شدن اسپاسم عضلات اسفنکتر، افزایش جریان خون ناحیه، و تمیز کردن مقعد بدون تحریک آنودرم می‌شود.

درمان فیشر مقعدی با دارو

در مواردی که روش‌های خانگی نمی‌توانند به بهتر شدن شقاق کمک کنند، از دارو استفاده می‌شود.

داروهایی که در این مورد به کار می‌روند شامل داروهای بیهوشی، استروئیدها، نیتروگلیسیرین و داروهای مسدود کننده کانال کلسیم (CCB) هستند:

داروهای بیهوشی و استروئیدها

استفاده از بی‌حس‌کننده های موضعی (مانند زایلوکائین، لیدوکائین، تتراکائین، پراموکسین) به ویژه قبل از عمل دفع، در کاهش درد موثر است.

معمولا افزودن کمی استروئید به داروی بی‌حس‌کننده باعث کاهش التهاب می شود.

اگر استروئیدها بیش از دو هفته مصرف شوند، باعث نازک شدن آنودرم و آسیب پذیرتر شدن آن می‌شوند.

نیتروگلیسیرین

استعمال پمادهای حاوی نیتروگلیسیرین به شل کردن اسپاسم اسفنکتر داخلی، کاهش فشار مقعدی، افزایش جریان خون به اسفنکتر و در نتیجه، بهبود شقاق کمک می‌کند.

برای درمان فیشر مقعدی از پماد نیتروگلیسیرین دو دهم درصد استفاده می‌شود.

به دلیل عوارضی که نیتروگلیسیرین ایجاد می کند (سردرد یا سبکی سر که 10 تا 15 دقیقه پس از استفاده شروع و بعد از نیم ساعت تمام می‌شود) دوز آن محدود می‌شود.

کافئین می‌تواند تا حدی به کاهش سردرد ناشی از نیتروگلیسیرین کمک کند.

داروهای مسدود کننده کانال کلسیم (CCB)

داروهای موضعی مسدود کننده کانال کلسیم (مانند نیفدیپین یا دیلتیازم) عضلات اسفنکتر داخلی را شل می‌کنند و باعث اتساع رگهای خونی آنودرم و افزایش جریان خون می‌شوند. بیشترین اثر این داروها در درمان فیشر حاد است.

تزریق سم بوتولینوم (بوتاکس)

سم بوتولینوم (بوتاکس) با جلوگیری از آزاد شدن استیل کولین از انتهای اعصاب، مانع انقباض عضلات اسفنکتر می‌شود و آنها را شل (در واقع فلج) می‌کند.

بوتاکس را می‌توان به داخل اسفنکتر خارجی، داخلی، یا به درون خود شکاف مقعدی تزریق کرد.

در صورتی که شکاف‌ها بعد از عمل عود کنند، تزریق دوم انجام می‌شود.

عارضه اصلی تزریق بوتاکس ضعف اسفنکترها و بی‌اختیاری مدفوع است که معمولاً برطرف می‌شود.

درمان و عمل فیشر به روش جراحی

در شکاف های مزمن، شدید، و در مواردی که روش های غیر جراحی موثر نیستند، جراحی ضرورت پیدا می‌کند.

خوب شدن بیماری فیشر به روش جراحی بر چند نوع است و انتخاب روش مناسب به تشخیص جراح، و با توجه به شرایط بیمار صورت می گیرد:

عمل فیشر به روش اسفنکتروتومی داخلی جانبی

جراحی توسط اسفنکتروتومی جانبی استاندارد طلایی درمان فیشر است. در این روش، جراح اسفنکتر داخلی را برش داده، تا کانال مقعد امتداد می‌دهد. این جراحی می‌تواند به روش باز یا بسته انجام شود. در روش باز برش از روی آنودرم زده می‌شود، در حالی که در روش بسته جراح با تونل زدن از زیر آنودرم به اسفنکتر دسترسی پیدا می‌کند. این روش در 93 تا 97 درصد موارد منجر به بهبودی می‌شود و میزان عود آن کمتر از 3 درصد است. عوارض این عمل می‌تواند شامل بی اختیاری گاز و مدفوع باشد.

هدف از درمان فیشر با جراحی، شل کردن عضله اسفنکتر است. در تصویر فوق محل مقعد (Anus) و فیشر مقعدی (Anal fissure) مشخص شده است

عمل فیشر به روش فیشرکتومی

در روش فیشرکتومی جراح بافت آسیب دیده در اثر شکاف را با برش جراحی بر می‌دارد و برجستگی ها و زوائد بافتی را که در اثر شقاق ایجاد شده (Skin tags) از بین می‌برد.

عمل فیشر به روش فلپ پیشرفته مقعدی

می‌توان گفت که این روش نوعی پیوند بافتی است که در آن قطعه کوچکی از بافت سالم برداشته و جایگزین بافت آسیب دیده می‌شود.

عمل فیشر به روش اتساع دریچه مقعدی

اتساع دریچه مقعدی یک روش قدیمی است که در آن، جراح با انگشت دهانه مقعد را باز می‌کند تا فشار ناشی از اسپاسم را کاهش دهد. این روش عوارض زیادی دارد که از جمله آنها می‌توان به پارگی اسفنکترها اشاره کرد. بعلاوه، در 20 درصد موارد منجر به بی‌اختیاری مدفوع می‌شود و به همین دلیل امروزه انجام نمی‌شود.

درمان فیشر به روش لیزر

در این روش از پرتوهای لیزر بافت نرم به جای چاقوی جراحی برای برش بافت استفاده می‌شود.

روش کم عارضه ای که درد و التهاب و خونریزی آن بسیار کم است.

مشاوره از آنورکتال

خدمات درمان بیماری های نشیمنگاهی نظیر:

• درمان بواسیر یا هموروئید
• درمان شقاق مقعدی
• درمان فیستول مقعدی
• درمان آبسه مقعدی
• درمان کیست مویی
• درمان زگیل تناسلی
• درمان پرولاپس رکتوم

از مهمترین خدمات ما در کلینیک آنورکتال می باشد.

بدون نگرانی و ترس همین حالا با ما تماس بگیرید.

هدف اصلی ما درمان قطعی بیماری های آنورکتال و رضایت کامل بیمار میباشد.

کادر درمان و تجهیزات ما، همواره برای رفاه حال شما عزیزان، در بهترین حالت آماده خدمت رسانی هستند.

دریافت وقت مشاوره یا وقت ویزیت:

خط یک : 02188779148

خط دو : 02188856972

تماس بر خط : 09120225954

متخصصان ما در کمترین زمان ممکن پاسخگوی شما هستند.